Solidarna współpraca na rzecz socjalnej Europy

Trasa IndustriAll Europe mająca na celu zapewnienie efektywnego wdrożenia dyrektywy europejskiej w sprawie odpowiedniego minimalnego wynagrodzenia (EMWD) dobiegła końca. Trasa zakończyła się ostatnim seminarium krajowym, które odbyło się w poniedziałek 10 czerwca w Zabrzu. Seminarium było zorganizowane przez pięć organizacji związkowych zrzeszonych w IndustriAll Europe, w tym także Krajowy Sekretariat Górnictwa i Energetyki NSZZ „Solidarność”.

Projekt ustawy, który określa płacę minimalną na poziomie 60% przeciętnego wynagrodzenia jest już w wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu. Taka zmiana jest zgodna z dyrektywą UE w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych, którą Polska musi przyjąć już w tym roku.

Między państwami członkowskimi UE istnieją duże rozbieżności co do powszechności objęcia pracowników umowami zbiorowymi i co do poziomu wynagrodzeń minimalnych. Jest to spowodowane znacznymi różnicami w modelach rynku pracy i w poziomie dochodów w poszczególnych państwach członkowskich.

Nowa dyrektywa ma pomóc zapewnić pracownikom godne warunki pracy i życia w Europie.

Państwa członkowskie, w których obowiązują ustawowe wynagrodzenia minimalne, mają wprowadzić ramy pozwalające ustalać i aktualizować te wynagrodzenia minimalne na podstawie szeregu jasnych kryteriów.

Aktualizacje ustawowych wynagrodzeń minimalnych będą odbywać się co najmniej raz na dwa lata (lub nie rzadziej niż co cztery lata w przypadku państw, które stosują mechanizm automatycznej indeksacji).

Dyrektywa nie określa jednak konkretnego poziomu wynagrodzeń minimalnych, który państwa członkowskie miałyby zapewnić.

Jednym z celów dyrektywy jest zwiększenie liczby pracowników, których dotyczą takie rokowania. Dlatego państwa członkowskie powinny promować zdolność partnerów społecznych do angażowania się w rokowania zbiorowe.

Państwa członkowskie o zasięgu rokowań zbiorowych poniżej 80% powinny opracować plan działania na rzecz promowania takich rokowań. Plan działania powinien określać jasny harmonogram i konkretne środki mające na celu stopniowe zwiększanie zasięgu.

Wzmocnienie rokowań zbiorowych jest sposobem zwalczania ubóstwa osób pracujących i poprawy warunków pracy. Zauważono, że w państwach, w których powszechnie stosowane są rokowania zbiorowe, odsetek pracowników nisko uposażonych jest niższy, a wynagrodzenia minimalne wyższe w porównaniu z państwami, w których rokowania zbiorowe nie są powszechne.

Europejska dyrektywa stwarza w wielu krajach możliwości poprawy praw związków zawodowych, zwiększenia zasięgu rokowań zbiorowych i promowania bardziej sprawiedliwych wynagrodzeń. Europejska dyrektywa daje możliwość stworzenia niezbędnego środowiska prawnego wspierającego negocjacje zbiorowe w państwach członkowskich. Sprawiedliwsze płace możemy osiągnąć tylko dzięki negocjacjom zbiorowym.

Seminaria krajowe IndustriAll Europe to dopiero początek pracy nad usunięciem przeszkód dla silnych negocjacji zbiorowych w całej Europie. Nowy Parlament Europejski i przyszła Komisja Europejska muszą nadal wspierać dialog społeczny na wszystkich szczeblach. 

– Nasza trasa kończy się w bardzo odpowiednim momencie, tuż po wyborach do Parlamentu Europejskiego, których wyniki pokazują, że Komisja Europejska i Parlament Europejski muszą zrobić znacznie więcej, aby zapewnić prawdziwą socjalną Europę. Wyniki tych wyborów są wyraźnym sygnałem od obywateli Europy, że oczekują odpowiedzi na swoje obawy dotyczące niepewnej sytuacji gospodarczej i społecznej spowodowanej trwającym kryzysem kosztów utrzymania i niepewnymi perspektywami ich miejsc pracy w podwójnej transformacji. EMWD było jednym z największych zwycięstw ostatniej kadencji, ale teraz zaczyna się wielka praca, ponieważ musimy pokonać przeszkodę, aby jej cele stały się rzeczywistością w terenie – powiedziała Isabelle Barthès, zastępca sekretarza generalnego industriAll Europe. 

Seria krajowych seminariów pokazała, że ​​przeszkody w negocjacjach zbiorowych i dialogu społecznym są takie same w całej Europie Środkowej i Wschodniej, i nie tylko. Osiągnięcie celu 80% zasięgu negocjacji zbiorowych, o który wnioskuje EMWD, będzie możliwe tylko poprzez ich pokonanie. 

Usuwając te przeszkody, można: 

– Stworzyć sprzyjające ramy regulacyjne dla układów zbiorowych i dialogu społecznego na wszystkich szczeblach;

– Przełamać niechęć pracodawców do wzięcia na siebie odpowiedzialności i zasiadania przy stole negocjacyjnym w celu negocjacji ze związkami zawodowymi;

– Zapewnić prawidłową reprezentację partnerów społecznych, zapobiegając „żółtym związkom” (które nie są demokratyczne i niezależne) utrudnianiu dialogu społecznego i układów zbiorowych;

– Chronić członków związków zawodowych przed dyskryminacją i łamaniem związków zawodowych;

– Unowocześnić narzędzia, strategie i komunikację związków zawodowych w celu zwiększenia ich potencjału. 

– Przyjęcie EMWD stworzyło pozytywną dynamikę w Europie. Z jednej strony widzimy, że próg 50/60 jest stosowany w celu zwiększenia płacy minimalnej, a także próby niektórych rządów wspierania układów zbiorowych reformami poprzednich, szkodliwych praw, takich jak reforma ustawy o dialogu społecznym z 2012 r. w Rumunii. Ale z drugiej strony widzimy również ataki na prawa związkowe, które idą w kierunku przeciwnym do EMWD, jak niedawne ograniczenie prawa do strajku w Finlandii – wyjaśniła Isabelle Barthès. – Musimy połączyć siły w tych niepewnych czasach, kiedy skrajnie prawicowe partie, które nie są przyjaciółmi pracowników i związków zawodowych, zyskują władzę. Ta seria seminariów pokazała, że ​​związki zawodowe napotykają te same przeszkody w różnych krajach i że kluczem do ich rozwiązania jest solidarna współpraca w celu wzmocnienia naszych możliwości i siły przetargowej. W nadchodzących miesiącach będziemy nadal pomagać naszym członkom krajowym w pokonywaniu przeszkód, z którymi się borykają, aby organizować członków i negocjować – podsumowała Isabelle Barthès.